تکواندو چاراویماق

تاريخچه :

واژه دوپينگ از زبان آفريقاي جنوبي مشتق شده است و اشاره به يك نوشيدني الكلي باستاني دارد.(1)

مواد نيروزا (دوپينگ) به هر ماده‌اي كه كاربردش سبب افزايش توان و كارايي فرد ورزشكار گردد. اطلاق مي‌گردد(2)

در طول تاريخ بسياري از داروهاي گياهي و صنعتي براي افزايش توانايي جسمي و ورزشي مورد استفاده قرار گرفته‌اند و هر كدام پس از مدتي به خاطر عوارض جانبي مختلف كنار گذاشته شده‌اند. واژه دو پينگ كمتر از 100 سال قدمت دارد (3) نخستين مورد مرگ به دليل مصرف بيش از حد مواد نيروزا (تري متيل) در سال 1886 در يك مسابقه دوچرخه سواري محلي روي داد (1) در سال 1910 دوپينگ براي اولين بار جنبه رسمي پيدا كرد (3) در سال 1960 با مرگ يك دوچرخه سوار كميسيون پزشكي كميته جهاني المپيك قانون مخالفت كاربرد مواد نيروزا را نهادينه نمود. (1)

طبق تعريف كميسيون پزشكي كميته بين‌المللي المپيك، دوپينگ عبارت است از تجويز يا مصرف يك ماده خارجي يا ماده درون زاي بدن با مقادير غير عادي يا استعمال غير طبيعي توسط شخص سالم با هدف افزايش كارايي ورزشي پارا دوپينگ عبارتست از دادن دارو به يك ورزشكار توسط حريف جهت كاهش كارايي وي و يا بدنام كردن ورزشكار (3)

علل منع دوپينگ (3)

1- دلايل فيزيكي : به دليل برجاي گذاشتن اثرات جانبي ناخواسته و زيانبار كه در برخي مواقع جبران ناپذيراست.

2- دلايل اخلاقي : دوپينگ با هدف اصلي ورزش يعني سالم سازي جسم و روح منافات دارد و از طرفي منجر به اعتياد جوانان مي‌گردد.

3- دلايل قانوني : دوپينگ سبب برتري غير منصفانه در عرصه ورزش مي‌گردد.

انواع داروهاي دوپينگي (4و2و1)

امروزه 2500 گونه از اين مواد شناخته شده‌اند كه شامل :

الف) داروهاي محرك مستقيم عصبي مركزي (CNS) مانند آمفي تامين، كوكاتين، افدرين، سودوافدرين، فنيل پروپالول آمين

ب) داروهاي مخدر : مانند هروئين، مرفين، متادون و

ج) استروئيدهاي آنابوليك مانند ناندرولون، تستسترون، اكسي متولون، استانوزولول

د) داروهاي مدر : مانند فورزمايد، تيازيد، اسپيرونولاكتون و ...

هـ) داروهاي هورمونهاي پپتيدي و گليكوپروتئيني : مانند هرمون رشد، اريتروپوپتين و گنادوتروپين.

داروهاي محرك سيستم عصبي مركزي سبب افزايش هوشياري و رفع خستگي كاهش اشتها، درمان برخي اختلالات خواب آلودگي و در برخي موارد در بيش فعالي كودكان بكار برده مي‌شوند. اين نوع داروها حدود 20% از مجموع سوء استفاده‌هاي دارويي را شامل مي‌شوند. كوكائين در اين دسته قرار دارد و سبب ايجاد حالت سرخوشي. افزايش سرعت رفلكس‌هاي محيطي و افزايش فشار خون و تعداد ضربان قلب مي‌گردد. عوارض جانبي آن شامل كاهش هماهنگي حركات، بي‌قراري، اضطراب، كاهش خواب و سكته قلبي مي‌باشد. آمفي تامين سبب كاهش احساس خستگي، ايجاد حالت تهاجمي، كاهش وزن و افزايش رفلكس‌هاي محيطي مي‌گردد. ورزشكاراني كه از اين دارو استفاده مي‌كنند، به دليل عدم احساس خستگي ساعت‌هاي متمادي به فعاليت بلرني ادامه داده و عوارض جبران ناپذيري به بدن آنها وارد مي‌گردد. (3)

از ديگر داروهايي كه زياد مورد استفاده قرار مي‌گيرند. استروئيدهاي آنابوليك‌اند كه مشتقات هرمونهاي مردانه ياتستسترون مي‌باشند كه در مقايسه با خود تستسترون داراي اثرات آنابوليك بيشتر و اثرات آندروژنيك (مردانه) كمتر هستند مصارف درماني اين داروها شامل اختلالات عملكردي غدد جنسي مردانه، سرطان پستان، آنژيوادم، تأخير در رشد، پوكي استخوان مي‌باشند داروهاي مدر شامل دستة وسيعي از تركيبات شيميايي‌اند كه سبب افزايش دفع ادرار مي‌گردند و در موارد ديابت بي‌مزه، نارسايي حاد كليوي (ARF)، افزايش اسيد اوريك خون، فشار خون بالا، مسموميت با يونهاي مختلف بكار برده مي‌شوند(3)

عوارض (1)

1- عوارض قلبي و عروقي، احتباس آب و نمك و افزايش فشار خون، افزايش چربيهاي خون، آريتمي قلبي، انفاركتوس، سكته قلبي

2- عوارض كبدي : اختلالات كبدي و يرقان و سرطان كبد

3- عوارض جانبي مخصوص مردان : كاهش تعداد اسپرم. تحليل رفتن بيضه، احساس دفع فوري و مكرر ادرار، عقيمي، بزرگ شدن پستان و كاهش توانايي جنسي

4- عوارض جانبي خاص زنان اختلال در قاعدگي، رشد مو در ناحيه صورت (هيرسوتيسم) تاسي و كلفت شدن صدا تحليل پستانها، آكنه

5- عوارض رواني : افسردگي، هيجان بيش از حد، پرخاشگري، خشونت، بي‌خوابي و اضطراب، اختلالات شخصيتي

منابع :

1- طب ورزش، داروهاي نيروزا ـ دوپينگ و عوارض آن ـ پايگاه اطلاع‌رساني پزشكان ايران IRTEB.com

2- ملكي جواد، تغذيه نوين براي ورزشكاران، انتشارات شعاع، تهران، 1380.

3- روايتي ديگر پيرامون داروهاي نيروزا و دوپينگ، پايگاه اطلاع رساني پزشكان ايران IRTEB.com