خستگی در ورزش و راه های مبارزه با آن
انواع خستگی و علتهای هر یک :
به طور کلی دو نوع خستگی وجود دارد ۱ خستگی هوازی ۲ خستگی غیر هوازی .
خستگی هوازی: نوعی از خستگی است که در اثر فعالیت های هوازی به وجود می آید و علل آن به شرح زیر است :
-کم شدن سطح گلوکز خون در اثر فعالیت که در نتیجه کمبود گلیکوژن جگر و عضله است .
-کم شدن آب بدن به علت بالا رفتن سطح متابولیسم و عمل تعریق
-کم شدن نمک بدن
-افزایش حرارت بدن
-عدم توازن بین یونهای سدیم و پتاسیم
و
بالاخره کاهش بازده قلب به علت افزایش نیاز اندام ها , که در هر ضربه قادر
نیست خون کافی به -اندامهای بدن برساند , نمونه خستگی هوازی را می توان در
دوهای ماراتن و ۰۰۰/۱۰ متر مشاهده نمود.
خستگی غیر هوازی : نوعی دیگر از خستگی است که در اثر فعالیت های غیر هوازی به وجود می آید . علل آن عبارتند از :
-کمبود اکسیژن
-زیاد
شدن حالت اسیدی خون که در اثر بالا رفتن مقدار اسید لاکتیک می باشد . این
اسیدی شدن خون سبب بوجود آوردن اختلالاتی در امر انقباض عضلانی میگردد ,
بدین ترتیب ماده ای را که در انتهای سیناپس های عصبی ترشح می شود ( اسیتل
کولین ) , تحت تاثیر قرار می دهد و چون این ماده در عمل انقباض نقش مهمی
دارد کارش مختل گشته , انقباض خوبی انجام نمیگیرد .
-کمبود مواد قندی و
کاهش آن در اثر فعالیت و ندادن استراحت های حساب شده در جهت ترمیم ATP PC
از دست رفته در فعالیت های شدید و کوتاه مدت . نمونه خستگی غیر هوازی را
میتوان در کشتی به خوبی مشاهده کرد .
در مورد علائم ظاهری خستگی باید گفت که کبود شدن پوست بدن , افزایش حرارت , احساس درد , کوفتگی و تشنگی از علائم مشخصه خستگی است .
راه های مبارزه با خستگی
بطور
کلی باید متذکر شد که افراد ورزشکار قادرند ۲۰ تا ۳۰ درصد بیشتر از غیر
ورزشکاران اسید لاکتیک را در بدن تحمل نمایند . بطور مثال در حالت عادی
مقدار اسید لاکتیک خون ۱۰ میلی گرم در ۱۰۰ سی سی است , این مقدار در هنگام
فعالیت های شدید به ۲۰ برابر خود ( ۲۰۰ میلی گرم در ۱۰۰ سی سی ) میرسد ,
آزمایش نشان داده است که تنها ورزشکاران قادراند در چنین شرایطی فعالیت
نموده , اسید لاکتیک را تحمل نمایند .
در تمریناتی که بیش از یک ساعت به طول می انجامد داشتن گلیکوژن کافی یکی از شرایط موفقیت ورزشکاران محسوب می گردد .
کریستین
و هنسن ( Christensen , Hensen ) از تحقیقاتی که بر روی افراد ورزشکار
انجام دادند چنین نتیجه گرفتند که اگر ورزشکاران مواد قندی مصرف نمایند ,
مقاومتشان در مقابله با خستگی بیشتر از هنگامی است که مواد چربی و یا
پروتئینی مصرف کرده باشند.
بطوری که در آزمایش نشان داده شده است
دوچرخه سوارانی که مواد قندی مصرف کرده بودند , توانستن ۲۴۰ دقیقه تمرین
کنند , حال آنکه دوچرخه سوارانی که مواد چربی مصرف نموده بودند فقط ۷۵
دقیقه تمرین کردند و سپس خسته شدند . در اینجا چندین راه مبارزه با خستگی
پیشنهاد می شود :
روزه مواد قندی
این
عمل برای افزایش گلیکوژن عضله و بدن انجام می گیرد , بدین ترتیب که پس از
یک تمرین شدید , گلیکوژن ذخیره شده در عضله را استفاده می کنیم تا حدی که
هیچگونه اثری از گلیکوژن در عضله باقی نماند , سپس به مدت ۲ تا ۳ روز به
ورزشکار هیچگونه مواد قندی نمدهیم و فقط چربی و پروتئین برایش در نظر می
گیریم.
تمرینات سوپرماکزیمال ( فوق شدید )
از قبیل طناب زدن با شدت هر چه تمام تر , بالا رفتن از طناب و پله و نظایر آن . بکار گرفتن اصول فرابر (Overload Principles ) در تمرینات مختلف , تحمل افراد را در مقابل خستگی بالا می برد .
تمرینات در حالت خستگی
در آخر جلسه تمرین , از ورزشکاران خواسته شود تا به مدت نیم ساعت تمرینات سنگین انجام دهند . این امر سبب می شود که تحمل آنان در مقابل اسید لاکتیک بیشتر شود .
تمرینات هوازی در بین استراحت ها
به منظور از بین بردن اسید لاکتیک در ورزش های غیر هوازی ( مثل کشتی ) که میزان تولید اسید لاکتیک در آن زیاد می باشد , فعالیت های هوازی با شدت کم حائز اهمیت هستند تا بدین ترتیب اسید لاکتیک را بعنوان منبع انرژی سوزانده , از بین ببریم .
دادن آب و مواد قندی در بین نیمه های بازی و در فواصل مسابقات و تمرینات .
نگه داشتن حالت پایدار در تمرینات و ساختن حالت پایداری جدیتر .
بعد از ۲ تا ۳ دقیقه فعالیت ورزشی بدن از نظر فیزیولوژی به مرحله ای می رسد که به آن حالت پایدار می گویند . در این وضعیت , تعداد ضربان قلب و تنفس به حد ثابتی می رسد , بدن از نظر مصرف اکسیژن هیچگونه کمبودی ندارد و مقدار اسید لاکتیک و فشار خون نیز به یک حد ثابت میرسد . انرژی لازم برای فعالیت ورزشی در حالت پایدار بوسیله عضلات مخطط تامین می شود .
حال اگر ورزشکاران سعی کنند که در تمرینات حالت پایدار را حفظ نمایند , خستگی دیر تر حاصل می شود . اگر فرض کنیم که در حالت پایدار ضربان فردی برابر ۱۴۲ باشد , بعد از مدتی تمرین فرد قادر خواهد بود با ضربان ۱۴۸ حالت پایدار بدنش را حفظ نماید . نتیجتا کیفیت کار ورزشکار بیشتر خواهد شد و ورزشکار با وضعیت پایدار جدیدتر کار خود را ادامه خواهد داد . باید توجه داشت که در حالت پایدار , بدهی اکسیژن کماکان موجود می باشد ولی مقدار آن ناچیز است .
سلام من کمربند دان یک تکواندو رو دارم 8 ساله که زیرنظراستادعزیزم جناب آقای فلاحی درشهرقره آغاج به این ورزش ادامه میدم.